Tymianek pospolity - uprawa, właściwości lecznicze, zastosowanie

Tymianek pospolity, którego inne nazwy to macierzanka tymianek, czy tymianek właściwy, jest ziołem znanym ludzkości od tysięcy lat. Już przed wiekami zielarze wykorzystywali właściwości lecznicze tymianku. Tymianek stał się również popularną przyprawą, wchodzącą w skład m. in. mieszanki ziół prowansalskich. Dowiedz się więcej jakie jest zastosowanie tymianku i poznaj sekrety uprawy tymianku w ogrodzie i w doniczce.

Uprawa tymianku

Tymianek pospolity (Thymus vulgaris) jest ziołem wieloletnim, pochodzącym z obszarów śródziemnomorskich. Obecnie jednak uprawianym w wielu rejonach świata. W naszym kraju głównym problemem w uprawie tymianku jest niska mrozoodporność tej rośliny, dlatego często uprawia się ją jako jednoroczną.

Wysiew nasion tymianku

Tymianek uprawia się z rozsady. Aby uzyskać rozsadę tymianku, nasiona wysiewa się na przełomie marca i kwietnia do skrzyneczek w pomieszczeniu zabezpieczonym przed mrozem lub w inspekcie. Podczas siewu nasiona należy umieścić na głębokości 0,5 cm. Wschody pojawiają się po 10 - 14 dniach.

Można też spróbować wysiać nasiona tymianku wprost do gruntu. Wówczas robimy to w drugiej połowie kwietnia. Wysiewamy około 0,5g nasion tymianku na 1 m² w rzędach co 30 cm.

Tymianek - sadzenie, uprawa w ogrodzie

Otrzymane sadzonki tymianku można wysadzić do gruntu, gdy minie ryzyko przymrozków, czyli w drugiej połowie maja. Jeżeli nie wysialiśmy nasion, w tym czasie można też kupić gotową rozsadę. Sadzonki tymianku powinny mieć wysokość od 6 do 10 cm. Sadzimy je w rozstawie 30 x 40 cm.

Pod uprawę tymianku w ogrodzie należy przeznaczyć miejsce słoneczne i ciepłe, osłonięte od wiatrów. Gleba powinna być żyzna ale dość przewiewna, o dużej zawartości próchnicy, najlepiej wapienna. Podczas wzrostu roślin należy usuwać chwasty z międzyrzędzi i pamiętać o podlewaniu.

Jeżeli chcemy tymianek przezimować na grządce, na zimę trzeba go okryć liśćmi, słomą lub stroiszem. Wówczas trzeba też pamiętać aby od sierpnia już nie ścinać pędów na zbiór ziela, gdyż późno przycięte będą bardziej narażone na przemarzanie.

Tymianek - uprawa domowa

Tymianek może być też uprawiany cały czas w doniczkach, w których będzie świetnie rósł na balkonie lub tarasie. Wówczas nasiona tymianku wysiewamy w domu po 3 szt. do doniczki na przełomie marca i kwietnia, a od końca maja rozsadę wystawiamy na zewnątrz, pamiętając o uprzednim jej zahartowaniu. Pielęgnujemy podobnie jak w gruncie, odchwaszczając i regularnie podlewając. Jeżeli tymianek ma rosnąć przez kilka lat, w listopadzie doniczki należy schować do pomieszczenia zabezpieczonego przed mrozem. Przez zimę najlepiej przechować rośliny w temp. 10 - 15°C. Na ten czas ograniczamy podlewanie, gdyż rośliny wejdą w stan spoczynku

Tymianek - zbiór i przechowywanie

Jako surowiec zielarski zbiera się od czerwca do września zakwitające, szczytowe, nie zdrewniałe części pędów tymianku, ścinając je około 10 cm nad ziemią. W praktyce najczęściej przeprowadza się zbiór na początku kwitnienia, w czerwcu, tuż przed pełnią kwitnienia, następnie w sierpniu.

Przygotowując ziele tymianku do przechowywania należy je zasuszyć rozkładając cienką warstwą na pergaminie w przewiewnym, ocienionym i oczywiście suchym miejscu. Niektórzy wieszają też pędy powiązane w pęczki. Następnie należy je wykruszyć aby oddzielić fragmenty zdrewniałe. Można to wykonać przecierając przez sito. Tak przygotowane suszone ziele tymianku przechowuje się szczelnie zamknięte, w miejscu suchym, bez dostępu światła.

Tymianek - właściwości lecznicze, zastosowanie

Tymianek zawiera cenne substancje, którym zawdzięcza swoje właściwości lecznicze. Należy tu wymienić olejek eteryczny, garbniki, flawonoidy, kwasy triterpenowe i polifonowe oraz saponiny i sole mineralne. Dzięki zawartości tych substancji, ziele tymianku ma działanie bakterio- i grzybobójcze oraz wykrztuśne. Wykorzystywane jest w leczeniu kaszlu, dolegliwościach gardła, do poprawienia apetytu i trawienia.

Napary z ziela tymianku stosowane są głównie do płukania jamy ustnej i gardła, jako środki odkażające i przeciwzapalne. Ziele tymianku można również wykorzystać do kąpieli leczniczych lub okładów przy łojotoku, trądziku, wyprysku. Najczęściej do tych celów łączy się tymianek z innymi ziołami o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym, np. rumiankiem i szałwią. Z ziela tymianku przygotowuje się również płukanki do włosów.

W celu przygotowania kąpieli tymiankowej regenerującej skórę należy 100 g suszonego ziela tymianku zalać 5 l ciepłej wody i gotować pod przykryciem około 3 min. Potem na kwadrans odstawiamy i przecedzamy. Następnie tak przygotowane zioła umieszczamy w woreczku płóciennym i wraz z odwarem umieszczamy w wannie wypełnionej wodą o temp. około 37°C. Kąpiel powinna trwać nie dłużej jak 15 minut.

W kuchni tymianek ma zastosowanie jako przyprawa do mięs, sosów, sałatek i zup.

W ogrodzie warto posadzić tymianek również dlatego, iż jest rośliną miododajną, stanowiącą cenny pożytek dla pszczół. Coraz popularniejsza staje się też uprawa tymianku jako rośliny ozdobnej. Doskonale nadaje się na skalniaki i do dekoracji murków ogrodowych, na których wspaniale prezentuje się obsypany swoimi drobnymi, liliowo-różowymi kwiatami. Kwiaty tymianku mogą pojawiać się od maja aż do września, a nawet do początków października. W ogrodzie warzywnym tymianek warto posadzić w pobliżu sałaty i kapusty, gdyż jego zapach odstrasza ślimaki oraz motyle. Zresztą warto czasem między palcami rozetrzeć fragment pędu tymianku aby poczuć jego ostry, korzenny aromat.